Crkva Svete Petke - Dub

Crkva Svete Petke, sa kraja V i početka VI veka, nalazi se na Dubu u Maloj Vrbnici, par kilometara od Brusa, na nadmorskoj visini od 555 m, na prelepom uzvišenju odakle pogled, sa jedne strane puca na Kopaonik, a sa druge na Župu i Kruševac.

Legenda kaže da je Sibin Miletić, pre sto godina, sanjao da je na ovom prostoru postojala crkva. Molio je starac meštane da mu pomognu u otkopavanju, ali uzalud. Posla se prihvatio samo njegov unuk sa kojim je posle dugog vremena i puno rada otkrio temelje crkve i krst. Od tada narod dolazi na ovu crkvu, koju Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva obilazi i beleži 1968. godine.

Gotovo dvadeset godina kasnije u Maloj Vrbnici je 1987. godine formiran je crkveni odbor na čelu sa Ivom Vučkovićem. Prva istraživanja su vršena od 1. do 29. jula 1998. godine kada su otkriveni temelji jednobrodne crkve 15,5 x 7,5 metara i debljine zidova 70cm. Osim toga, pronađeni su i delovi krsta i ribe u kamenu, nakita, latinskih natpisa, nešto keramike, sve u boji i krst iz 1812. godine.

Po rečima Gordane Tošić iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kraljevo, tada su pronađeni fragmenti kamene dekorativne plastike koja je bila ukrašena motivima karakterističnim za ranohrišćanski period, kao što su floralni i geometrijski. Osim toga pronađen je i fragment dekorativne kamene plastike sa natpisom koji stručnjaci nisu uspeli u celosti da dešifruju, ali se pretpostavlja da je reč o natpisu BEATUS, što ukazuje o ranoj romanizaciji ovih krajeva. Prvim istraživanjima otkrivena je crkvena građevina koja je imala centralni prostor, naos i pripratu, a na starim temeljima, u skladu sa uslovima službe zaštite podignuta je nova crkva Svete Petke, gde je prva liturgija održana 2004.godine.

Poštujući svetost mesta, kolektivno pamćenje i uslove službe zaštite, meštani Male Vrbnice, Šljivova i okoline, su na temeljima ranohrišćanske crkve, podigli novu crkvu Svete Petke na Dubu koja je danas mesto okupljanja velikog broja vernika iz Brusa, Brusa i okoline koji na Veliki petak i praznik svete Petke pohode ovu svetinju.

U proleće 2018. godine, uz blagoslov episkopa kruševačkog g-dina Davida ova crkva postaje manastir. Iste godine u porti crkve Svete Petke na Dubu posađena su dva kalema hilandarske loze. ”Ova blagorodna loza će dati dodatni podstrek, ne samo svešteničkoj i monaškoj zajednici koja pripada kruševačkoj eparhiji, nego i lokalnom življu da se dodatno okrenu razvoju srpskog vinogradarstva i vinarstva moleći se pred ovom svetom lozom”, reči su prof. dr Nebojše Markovića, proto majstora novih hilandarskih vinogarada, koji je reznice loze doneo sa Hilandara.

Sa lokalitetom na Dubu stručnjaci povezuju i ranohrišćansku baziliku na lokalitetu Nebeske stolice. Istraživanjem ovih starohrišćanskih lokaliteta stiče se slika o bogatom arheološkom nasleđu podkopaoničkog kraja, što govori da su bele mrlje na arheološkoj mapi Srbije posledica neistraženosti, a ne pitanja postojanja kultnih centara i naselja, poput ovog na Dubu ili na Nebeskim stolicama.

Mapa

BRUS VREMENSKA PROGNOZA